मोती
मोती या 'मुक्ता' एक कठोर पदार्थ छी जे मुलायम ऊतकसभ वला जीवसभ द्वारा ज्न्माओल जाइत अछि। रासायनिक रूपसँ मोती सूक्ष्म क्रिटलीय रूपमे कैल्सियम कार्बोनेट छी जे जीवसभ द्वारा संकेन्द्रीय स्तर (concentric layers) मे निक्षेप (डिपोजिट) करिके बनाओल जाइत अछि। आदर्श मोती ओकरा मानल जाइत अछि जे पूर्णतः गोल आ चिकन होइ, लेकिन अन्य आकारक मोती सेहो पाओल जाइत अछि। बढ़िया गुणवत्ता वला प्राकृतिक मोती प्राचीन कालसँ ही बहुत मूल्यवान होइत अछि। एकरा रत्नक रूपमे या सौन्दर्य प्रसाधनक रूपमे उपयोग होइत रहल अछि।
मोती Pearl | |
---|---|
![]() विभिन्न प्रकारक मोतीसभ | |
सामान्य जानकारी | |
प्रकार | कार्बोनेट खनिज, प्रोटिन |
रासायनिक शुत्र |
|
स्ट्रञ्ज वर्गीकरण | ०५.एबी |
पहचान | |
रङ्ग | उज्जर, गुलाबी, चाँदी, हरियर, बुलु, पियर आ सुनहारा |
आवरण | नै[१] |
भङ्ग | किछो भ सकै |
Mohs scale hardness | २.५–४.५ [१] |
स्ट्रिक | उज्जर |
विशिष्ट गुरुत्व | २.६०-२.८५ [१] |
अपवर्तक सूचकाङ्क |
|
द्विअपवर्तन | ०.१५६ |
प्लेओक्रोइस्म | गयल |
फैलाव | नै |
पराबैंगनी प्रतिदीप्ति |
|
प्रकारसंपादित करें
मोती तीन प्रकारक होइत अछि-
- (१) केवीटी- सीपक भितरसँ अपरेसन करि फारेन बडी चढ़ाक मोती तैयार कएल जाइत अछि। एकर प्रयोग अङगुठी आर लोकेट बनाबऽमे होइत अछि। चमकदार होबऽके कारण एकटा मोतीक मोल हजारो रुपैयामे होइत अछि।
- (२) गोनट- एहिमे प्राकृतिक रूपसँ गोल आकारक मोती तैयार होइत अछि। मोती चमकदार आ सुन्दर सेहो होइत अछि। एक मोतीक मोल आकार आ चमकक अनुसार १ हजार सँ ५० हजार धरि होइत अछि।
सन्दर्भ सामग्रीसभसंपादित करें
- ↑ १.० १.१ १.२ १.३ Schumann, Walter (2001). Gemstones of the World. Robert Hale. प॰ 230. आइएसबिएन 0-7198-0301-2.
- ↑ Lazzarelli, Herve Nicolas (2010). Blue Chart Gem Identification. प॰ 8. http://www.gembluechart.com.