खुदा बक्स पुस्तकालय

खुदा बक्स पुस्तकालय भारतक सभसँ प्राचीन पुस्तकालयसभमे सँ एक छी। ई बिहार राज्यक पटना शहरमे अवस्थित अछि। मौलवी खुदा बक्स खानद्वारा अप्पन निजी पुस्तकसभ दान देलाक बाद ई पुस्तकालय शुरू भेल छल। ई पुस्तकालय देशक बौद्धिक सम्पदासभमे सँ बहुतेक प्रमुख छी। भारत सरकारक संसदमे सन् १९६९ मे पारित कएल एक विधेयकद्वारा ई पुस्तकालयकेँ राष्ट्रिय महत्त्वक संस्थानक रूपमे प्रतिष्ठित केनए छल।[५]स्वायत्तशासी पुस्तकालय छी जकर अवैतनिक अध्यक्ष बिहारक राज्यपाल होइत अछि आ ई पुस्तकालय पूर्ण रूपसँ भारत सरकारक संस्कृति मन्त्रालयक अनुदान पर सञ्चालित अछि।[६]

खुदा बक्स पुस्तकालय
Khuda Bakhsh Oriental Library
पुस्तकालयमे रहल एक प्राचीन दस्तावेजक चित्रकारी
देशभारत
प्रकारराष्ट्रिय पुस्तकालय
स्थापनामुहम्मदिया निजी पुस्तकालय - सन् १८४२, पूर्वी जन पुस्तकालय - सन् १८८०, खुदा बक्स पुस्तकालय - २९ अक्टुबर १८९१ (१८९१-१०-२९)[१]
स्थानपटना, बिहार
सङ्ग्रह
चीजबीज सङ्कलितपाण्डुलिपि, पुस्तकसभ, शोधपत्र, समाचारपत्र, पत्रिका अन्य
आकार२०,८२,९०४ मुद्रित पुस्तक आ अन्य भाषाक सङ्ग्रहसभ
३५,००० पाण्डुलिपिसभ, २,१९५ माइक्रोफिल्म्स तथा अन्य
५०,००,००० कुल सामग्री[२][३]
Legal depositहँ, संसदक अधिनियमद्वारा राष्ट्रिय महत्वक संस्था, सन् १९६९ दिसम्बर २६[४]
पहुँच आ प्रयोग
पहुँच आवश्यकतासङ्ग्रहक उपयोग करवाक वास्तविक आवश्यकता भेल कोनो भी व्यक्तिक लेल खुला अछि
अन्य जानकारी
बजेट१५ करोड़ वार्षिक
निर्देशकशाइस्ता बेदार (सन् २०१९ अप्रैलसँ)
वेबसाइटkblibrary.bih.nic.in

इतिहास सम्पादन करी

खुदा बक्स पुस्तकालयक शुरुआत मौलवी मुहम्मद बक्सद्वारा कएल गेल छल। खुदा बक्स छपराक छल आ हुनका लग अप्पन निजी पुस्तकसभक सङ्ग्रह छल जकरे कारण ई पुस्तकालय आरम्भ भेल छल। ओ स्वयं कानून आ इतिहासक विद्वान छल आ पुस्तकसभ सँ हुनका खास लगाव छल। हुनकर निजी पुस्तकालयमे लगभग चौदह सौ पाण्डुलिपि आ कुछ दुर्लभ पुस्तकसभ शामिल छल। सन् १८७६ मे जखन ओ अप्पन मृत्यु-शैय्या पर छल तखन ओ अप्पन पुस्तकसभक सङ्ग्रह अप्पन बेटाकेँ सौँपति ई पुस्तकालय खोलवाक ईच्छा प्रकट केनए छल। एहि प्रकारे मौलवी खुदा बक्स खानकेँ ई सम्पत्ति अप्पन पितासँ विरासतमे प्राप्त भेल जकरा ओ जन लोकमे समर्पित केनए छल। खुदा बक्स अप्पन पिताद्वारा सौँपल गेल पुस्तकसभ तथा अन्य पुस्तकसभ सङ्ग्रह करि सन् १८८८ मे लगभग अस्सी हजार रुपयाक लागतसँ दू मञ्जिला भवनमे ई पुस्तकालय शुरुआत केनए छल आ सन् १८९१ अक्टुबर २९ केँ ई पुस्तकालय जनताक सेवामे समर्पित केनए छल। ओहि समय पुस्तकालयमे अरबी, फारसीअङ्ग्रेजी भाषाक चारि हजार दुर्लभ पाण्डुलिपि मौजुद छल। क़ुरआनक प्राचीन प्रति आ हरिणक खाल पर लिखल कुरानी पृष्ठ एखनो ई पुस्तकालयमे मौजुद अछि।[७][८]

एहो सभ देखी सम्पादन करी

सन्दर्भ सामग्रीसभ सम्पादन करी

  1. "Khuda Bakhsh Oriental Public Library (Historical Perspective)"kblibrary.bih.nic.in। अन्तिम पहुँच 21 January 2018
  2. "Khuda Bakhsh Oriental Public Library"Ministry of Culture: Government of Indiaमूलसँ June 4, 2022 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच January 13, 2023
  3. "Homepage"Publications Khuda Bakhsh O. P. Library। अन्तिम पहुँच January 13, 2023
  4. "The Khuda Bakhsh Orient Public Library Act, 1969" (PDF)मूल (PDF)सँ January 14, 2023 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच January 13, 2023
  5. "Destinations :: Patna"। 10 जुलाई 2017 कऽ मूल रूप सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 3 अगस्त 2016
  6. "Welcome"web.archive.org। 2016-03-03। मूलसँ 2016-03-03 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 2023-12-17 {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |dead-url= (help)
  7. "Islamic knowledge house, Khuda Bakhsh Library retains glory"Outlook (magazine)। Jul 8, 2005। मूलसँ 31 जनवरी 2013 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 3 अगस्त 2016
  8. "Ahluwalia, wife visit Khuda Bakhsh Library"The Times of India। Nov 19, 2009। 3 नवंबर 2012 कऽ मूल रूप सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 3 अगस्त 2016 {{cite news}}: Check date values in: |archive-date= (help)

बाह्य जडीसभ सम्पादन करी