हिन्दू धर्मक अनुसार जही ठाम सती देवी कs शरीरक अंग गिरल, वही वही ठाम शक्ति पीठ बनावोल गेल । यी अत्यंय पावन तीर्थ कहाबाति अछि । यी तीर्थ समूचा भारतीय उपमहाद्वीप पs फैलल अछि ।

पौराणिक सन्दर्भ सम्पादन करी

पुराणोंक अनुसार[१] सतीक शव कs विभिन्न अंगसभ सं बावन शक्तिपीठ सभ कs निर्माण भेल छल ।एकर पाछा यी अंतर्पंथा अछि कि दक्ष प्रजापतिक कनखल (हरिद्वार) मs 'बृहस्पति सर्व' नामक यज्ञ रचाउल्खिन । वही यज्ञ मs ब्रह्मा, विष्णु, इंद्र आर अन्य देवी-देवतासभ कs आमंत्रित कएल गेल छल , लेकिन जान-बूझ कs अपन जमाता भगवान शंकर कs नई बुलावोल गेल । शंकरजी कs पत्नी आर दक्षक पुत्री सती पिता द्वारा नई बुलाइल जाइ पs आर शंकरजी कs रोकला पs भी यज्ञ मs भाग लेलक ।

तंत्र चूडामणि कs अनुसार सम्पादन करी

पुराण ग्रंथों, तंत्र साहित्य एवं तंत्र चूड़ामणि मs जे बावन शक्तिपीठ सभक वर्णन मिलति छै , वो निम्नांकित अछि । निम्नलिखित सूचीसभ 'तंत्र चूड़ामणि' मs वर्णित इक्यावन शक्ति पीठक छि । बावनवाँ शक्तिपीठ अन्य ग्रंथक आधार पs छै । अहि बावन शक्तिपीठ सभक अतिरिक्त अनेकानेक मंदिर देश-विदेश मs विद्यमान अछि । हिमाचल-प्रदेश मs नयना देवी कs पीठ (पंचकूला) विख्यात अछि । गुफा मs प्रतिमा स्थित अछि । कहल जाएत अछि कि यिहो शक्तिपीठ छि आर सती कs एक नयन यही ठाम गिरल छल । अहि प्रकार उत्तराखंडक पर्यटन स्थल मसूरी कs लगक सुरपुंडा देवी कs मंदिर (धनौल्टी में) अछि । एहो शक्तिपीठ छी । कहल जाति अछि कि अहू पs सती कs सिर धड़ सs अलग भs गिरल छल । माता सती कs अंग भूमि पs गिरला कs कारण भगवान श्री विष्णु द्वारा सुदर्शन चक्र सं सती माता कs समस्तांग विछेदित करने छल ।

इक्यावन शक्तिपीठ सम्पादन करी

शक्तिपीठ सभक संख्या इक्यावन कहल गएल अछि । यी भारतीय उपमहाद्वीप मs विस्तृत अछि । अहि ठाम समूचा शक्तिपीठ सभक सूची देल गएल अछि ।

  1. "शक्ति" अर्थात देवी दुर्गा, जिनका दाक्षायनी या पार्वती रूप मs सेहो पूजल जाति अछि ।
  2. "भैरव" अर्थात शिव के अवतार, जो देवी के स्वांगी हैं।
  3. "अंग या आभूषण" अर्थात, सती कs शरीरक कोनो अंग आ आभूषण, जे श्री विष्णु द्वारा सुदर्शन चक्र सं काटल गेला पs पृथ्वी कS विभिन्न स्थानों पर गिरा, आज वह स्थान पूज्य अछि आर शक्तिपीठ कहाबति अछि ।

आकृति:इक्यावन शक्तिपीठ

अन्य मंदिरसभ सम्पादन करी

कुछ आर शक्ति पीठ मंदिर कहल जाति अछि :-

सन्दर्भ सम्पादन करी

  1. "Archive copy"मूलसँ 2008-11-20 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 2016-07-13 {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)CS1 maint: archived copy as title (link)

बाहरी जडीसभ सम्पादन करी

एहो सभ देखी सम्पादन करी

ई बक्साके: देखु  संवाद  सम्पादन

हिन्दू धर्म
पर एक श्रेणीक भाग

 
इतिहास · देवता
सम्प्रदाय · आगम
विश्वास आ दर्शनशास्त्र
पुनर्जन्म · मोक्ष
कर्म · पूजा · माया
दर्शन · धर्म
वेदान्त ·योग
शाकाहार  · आयुर्वेद
युग · संस्कार
भक्ति {{हिन्दू दर्शन}}
ग्रन्थ
वेदसंहिता · वेदांग
ब्राह्मणग्रन्थ · आरण्यक
उपनिषद् · श्रीमद्भगवद्गीता
रामायण · महाभारत
सूत्र · पुराण
शिक्षापत्री · वचनामृत
सम्बन्धित विषय
दैवी धर्म ·
विश्वमे हिन्दू धर्म
गुरु · मन्दिर देवस्थान
यज्ञ · मन्त्र
शब्दकोश · हिन्दू पर्व
विग्रह
पोर्टल: हिन्दू धर्म

 

हिन्दू मापन प्रणाली