मदुरै या मदुरई (तमिल: மதுரை एवं IPA: [mɐd̪ɯrəj]), दक्षिण भारतके तमिल नाडु राज्यके मदुरई जिले कs मुख्यालय नगर छी। ई भारतीय प्रायद्वीपके प्राचीनतम बसल शहरसभमेसं एक छी।[१] अही शहर कs अपन प्राचीन मंदिरसभके लेल जानल जाईत अछि। अही ठामक मीनाक्षी मंदिर विश्वके प्रसिद्ध मंदिरसभमे सं एक छी ।

मदुरै / मदुरै
—  शहर  —
मदुरै शहरक दृश्य
मदुरै शहरक दृश्य
मदुरै शहरक दृश्य
समय मण्डल: आइएसटी (युटिसी+५:३०)
देश  भारत
राज्य तमिल नाडु
जिला मदुरै जिला
महापौर राजन चेल्लप्पा
जनसङ्ख्या
घनत्व
1,016,885 (2011)
क्षेत्रफल
उचाई (अवनति)
१०९ km² (४२ sq mi)
• ८ मीटर (२६ फी॰)
आधिकारिक वेबसाइट: www.maduraicorporation.in

निर्देशाङ्क: ९°४८′N ७८°०६′E / ९.८°N ७८.१०°E / 9.8; 78.10


भूगोल एवं मौसम सम्पादन करी

 
मदुरै शहरी क्षेत्रक उपग्रह चित्र
मदुरई
जलवायु सारणी (व्याख्या)
माजूजुसिदि
 
 
20
 
30
20
 
 
13.5
 
32
21
 
 
18
 
35
23
 
 
55
 
37
25
 
 
70
 
37
26
 
 
40
 
36
26
 
 
49.5
 
36
25
 
 
104
 
35
25
 
 
119
 
34
24
 
 
188
 
32
24
 
 
145
 
30
23
 
 
51
 
29
21
औसत अधिकतम एवं न्यूनतम तापमान (°से.)
कुल वर्षा (मि.मी)
स्रोत: निर्वाण टुअर[२]


जनसाँख्यिकी सम्पादन करी

भारतक २००१ कs जनगणनुसार[३], मदुरई शहर कs नगरपालिका सीमाके भीतर जनसंख्या ९२८,८६९ छै, एवं शहरी क्षेत्र कs जनसंख्या १,१९४,६६५ अछि। अहिमेसं ५१% पुरुष एवं ४९% स्त्रीसभ अछि। मदुरई कs औसत साक्षरता दर ७९% छै, जे राष्ट्रीय दर ५९.५% सं कहीं ऊंच अछि। पुरुष दर ८४% एवं स्त्री दर ७४% छै। शहरक १०% जनसंख्या ६ वर्षसं नीचा कs अछि। शहरमे प्रत्येक १००० पुरुषसभ पर ९६८ स्त्रीसभ कs संख्या छै।[४]

इतिहास सम्पादन करी

 
वैगै नदी पर बांध

पहिले एकर नाम मधुरा या मधुरापुरी छल। कतिपय शिलालेखसभ तथा ताम्रपत्रसभसं विदित होईत अछि कि ११अम शदी धरि अही ठाम, बीचमे किछ समयक छोइड पांड्य राजवंशक शासन छल। संगम-कालके कवि नक्कीरर ही सुंदरेश्वररके किछ अंश रचल छल- जे आई सेहो मंदिरके पारंपरिक उत्सवसभ पर आयोजित नाट्य होईत अछि।

भाषा सम्पादन करी

मदुरई आर निकटवर्ती क्षेत्रसभमे मुख्यतः तमिल भाषा ही बोलल जाइत अछि। मदुरई तमिल कs बोली कोंगू तमिल, नेल्लई तमिल, रामनाड तमिल एवं चेन्नई तमिलसं भिन्न अछि। तमिलके संग अन्य बोलल जाई वला भाषासभ छी हिन्दी, अंग्रेज़ी, उर्दु, सौराष्ट्र, मलयालम एवं कन्नड़, हालांकि उ सब भाषासभमे अही ठाम तमिल शब्द समा गेल अछि।

प्रमुख आकर्षण सम्पादन करी

वंदीयुर मरियम्मन तेप्पाकुलम सम्पादन करी

तिरुमलई नायक पैलेस सम्पादन करी

 
तिरुमलई नायक पैलेस

गांधी संग्रहालय सम्पादन करी

 
गांधी संग्रहालय

मीनाक्षी मंदिर सम्पादन करी

 
मीनाक्षी मंदिर

अजगर कोइल सम्पादन करी

 
अजगर कोविल

रामेश्‍वरम सम्पादन करी

 
रामेश्वरम- हिन्दू धर्मके चार धाममें सं एक छी।

कोडईकनाल सम्पादन करी

 
कोडैकनाल झील

आवागमन सम्पादन करी

 
एअर डिक्कन का एक विमान, मदुरई विमानक्षेत्र पर।
वायु मार्ग
सड़क मार्ग

सन्दर्भ सामग्रीसभ सम्पादन करी

  1. फ्रॉमर्स इण्डिया, द्वारा: पिप्पा देब्र्यून, कीथ बैन, नीलोफर वेंकटरमन, शोनार जोशी
  2. "तापमान एवं वर्षा सारणी"। निर्वाण टूर। मूलसँ 2008-12-29 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 2008-05-25 {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  3. त.ना.(भारत) जनगणना, शहरी कs नगरपालिका सीमाके भीतर
  4. "स्त्री विकास" (PDF)

बाह्य जडीसभ सम्पादन करी

एहो सभ देखी सम्पादन करी