भारतक प्रधानमन्त्री

भारतीय सङ्घक शासन प्रमुख कऽ पद छी

भारत गणतन्त्रक प्रधानमन्त्री (सामान्य वर्तनी:प्रधानमन्त्री) कऽ पद भारतीय सङ्घक शासन प्रमुख कऽ पद छी । भारतीय संविधानक अनुसार, प्रधानमन्त्री केन्द्र सरकारक मन्त्रिपरिषद्क प्रमुख आ राष्ट्रपतिक मुख्य सलाहकार होएत अछि । ओ भारत सरकारक कार्यपालिकाक प्रमुख होएत अछि आ सरकारक कार्यसभक प्रति संसदक जवाबदेह होएत अछि । भारतक संसदीय राजनैतिक प्रणालीमे राष्ट्रप्रमुखशासनप्रमुखक पदकें पूर्णतः विभक्त राखल गेल अछि । सैद्धान्तिक रूपमे संविधान भारतक राष्ट्रपतिकें देशक राष्ट्रप्रमुख घोषित करैत अछि आ सैद्धान्तिक रूपमे, शासनतन्त्रक सम्पूर्ण शक्तिसभकें राष्ट्रपतिमे निहित करैत अछि । तथा संविधान एहो निर्दिष्ट करैत अछि की राष्ट्रपति ई अधिकारसभक प्रयोग अपन अधीनस्थ अधिकारीसभक सलाह पर करत ।[३] संविधानद्वारा राष्ट्रपतिक सम्पूर्ण कार्यकारी अधिकारसभक प्रयोग करवाक शक्ति, लोकतान्त्रिक रूप सँ निर्वाचित, प्रधानमन्त्रीकें देल गेल अछि ।[४] संविधान अपन भाग ५ कऽ विभिन्न अनुच्छेदसभमे प्रधानमन्त्रीपदकें संवैधानिक अधिकारसभ आ कर्तव्यसभकें निर्धारित करैत अछि ।

भारत सरकारक प्रधानमन्त्री
बहालवाला
नरेन्द्र मोदी

२६ मई २०१४ (२०१४-०५-२६) सँ
प्रधानमन्त्री कार्यालय
सम्बोधनमाननीय (औपचारिक)
महामहिम (राजनयिक)
Member ofकेन्द्रीय मन्त्रिमण्डल
नीति आयोग
संसद
निवास७, लोक कल्याण मार्ग, नयाँ दिल्ली, भारत
पद संख्याप्रधानमन्त्री कार्यालय, साउथ ब्लक, नयाँ दिल्ली, भारत
नियुक्तिकर्ताराष्ट्रपति
रीतिस्पद रूपतः लोकसभामे बहुमत सिद्ध करवाक क्षमताद्वारा
पदावधीराष्ट्रपतिक प्रसादपर्यन्त[१]
परम्परागत रूप सँ, लोकसभामे बहुमत सिद्ध करवाक क्षमता पर
लोकसभाक दीर्घतम कार्यावधि ५ वर्ष होएत अछि, मुदा कार्यकाल समापनक पूर्व सभा भङ्ग नै कएल जाए तहन ।
कायर्काल पर कोनो प्रकारक समय-सीमा रेखाङ्कित नै कएल गेल अछि ।
सुरुवाती बहालवालाजवाहरलाल नेहरू (१९४७-१९६४)
स्थापना१५ अगस्त १९४७ (1947-08-15) (७६ वर्ष पहिने)
उपभारतक उपप्रधानमन्त्री (यदि कोनो)
पारिश्रमिक20 लाख (युएस$३०,२००) (वार्षिक, ९,६०,००० (युएस$१४,४९२.७४) संसदीय वेतन सहित)[२]
वेबसाइटpmindia.gov.in

भारतीय संविधानक अनुच्छेद ७४ मे स्पष्ट रूप सँ मन्त्रिपरिषद्क अध्यक्षता तथा सञ्चालन हेतु प्रधानमन्त्रीक उपस्थितिकें आवश्यक मानल गेल अछि । ओकर मृत्यु या पदत्यागक दशामे समस्त परिषदकें पद छोडऽ पडैत अछि । ओ अपन स्वेच्छा सँ मन्त्रिपरिषद्क गठन करैत अछि । राष्ट्रपतिद्वारा मन्त्रीसभक नियुक्ति ओकरे सलाह सलाह सँ करैत अछि । मन्त्री गणक विभागक निर्धारण सेहो प्रधानमन्त्री करैत अछि । क्याबिनेटक कार्यक निर्धारण सेहो प्रधानमन्त्री करैत अछि । देशक प्रशासनक निर्देश सेहो प्रधानमन्त्री दैत अछि तथा सम्पर्ण नीतिगत निर्णय सेहो याह लैत अछि । राष्ट्रपति तथा मन्त्रिपरिषद्क मध्य सम्पर्कसूत्र सेहो याह छी ।


संवैधानिक पद व व्युत्पत्ति सम्पादन करी

नियुक्ति सम्पादन करी

पात्रता सम्पादन करी

कार्यपदक शपथ सम्पादन करी

कार्यकाल आ निलम्बन सम्पादन करी

कार्य आ शक्ति सम्पादन करी

कार्यकारी शक्तिसभ सम्पादन करी

प्रशासनिक शक्तिसभ सम्पादन करी

विधानमण्डलीय शक्तिसभ सम्पादन करी

विश्वव्यापी सम्बन्धमे भूमिका सम्पादन करी

विभिन्न मन्त्रालयसभ/विभागसभक प्रभार सम्पादन करी

परम्परागत कर्त्तव्य सम्पादन करी

प्रधानमन्त्री कोष सम्पादन करी

प्रधानमन्त्री राष्ट्रिय राहत कोष सम्पादन करी

प्रधानमन्त्री राष्ट्रिय रक्षा निधि सम्पादन करी

पारिश्रमिक आ निवृतिभरण सम्पादन करी

सहुलियत सम्पादन करी

प्रधानमन्त्री कार्यालय सम्पादन करी

प्रधानमन्त्री आवास सम्पादन करी

सुरक्षा सम्पादन करी

अन्य सहुलियतसभ सम्पादन करी

सेवानिवृत्ति पश्चात् सम्पादन करी

पदका इतिहास सम्पादन करी

१९४७-१९८० सम्पादन करी

१९८०-२००० सम्पादन करी

२०००-वर्तमान सम्पादन करी

प्रधानमन्त्रीसभक सूची सम्पादन करी

जीवित पूर्व प्रधानमन्त्री सम्पादन करी

कालक्रम सम्पादन करी

उप-प्रधानमन्त्री सम्पादन करी

एहो सभ देखी सम्पादन करी

सन्दर्भ सामग्रीसभ सम्पादन करी

  1. भारतक संविधानक अनुछेद ७५(२)[१] सङ्ग्रहित २०१६-११-२२ वेब्याक मेसिन
  2. "Pay & Allowances of the Prime Minister" (PDF)। pmindia.nic.in/। मूल (PDF)सँ 18 July 2013 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 14 June 2013 {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)
  3. भारतीय संविधान, अनुछेद ५३
  4. संविधानक अनुछेद ७४

बाह्य जडीसभ सम्पादन करी