नोबेल पुरस्कारक स्थापना सन् १९०० मे स्विडेनक वैज्ञानिक तथा विस्फोटक पदार्थ डाइनेमाइटक आविष्कारक अल्फ्रेड नोबेलक नाममे भल अछि । नोबेल फाउण्डेशनद्वारा स्वीडेनक वैज्ञानिक अल्फ्रेड नोबेलक स्मरणमे सन् १९०१ मे आरम्भ करल गेल ई पुरस्कार भौतिक, रसायन, साहित्य, शान्ति, क्रिया विज्ञान तथा चिकित्साअर्थशास्त्र क्षेत्रमे प्रदान करल जाइवाला विश्वक सर्वोच्च पुरस्कार छी । ई पुरस्कारक रूपमे प्रमाण-पत्रक साथमे १२,००,००० (बारह लाख अमेरिकी डलर) प्रदान करल जाइत अछि । अल्फ्रेड नोबेल कूल ३५५ आविष्कारसभ करलक जहिमे सन् १८६७ मे कएल गेल डायनामाइटक आविष्कार सेहो अछि । नोबेलक डायनामाइट तथा एहि प्रकारक विज्ञानक विध्वंसक शक्तिसभक बारेमे पूरा ज्ञान छल । सन् १८९६ क दिसम्बर १० मे देहान्त भेलाक बाद हुनकर कोनो उत्तराधिकारी नै छल । ओ अपन शेषक बाद सम्पति ककरो देब नै चाहै छल । सन् १८९५ मे ओ एक इच्छापत्र तयार करैलेल लगौलक जाहिमे अपन सम्पत्तिसँ अक्षयकोष स्थापना करल जाए जाहि सँ कोषसँ प्राप्त आम्दानीसँ विज्ञानदिस भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र आर क्रिया विज्ञान तथा चिकित्साशास्त्रमे महत्वपूर्ण खोज आ आविष्कार करल, साहित्यक क्षेत्रमे पैग योगदान देनिहार आ विश्वशान्ति कायम करि विशेष योगदान पहुचाएल व्यक्ति आ संस्थाक नगद राशिसहितक पुरस्कार प्रदान करक व्यवस्था मिलाएल गेल । अल्फ्रेडक इच्छा अनुसार ई सम्पत्तिके ब्याजसँ प्रत्येक बर्ष मानव जातिक कल्याणक निम्ति कार्य करेवला लोकसभक सम्मानित कएल जाइत । ई सम्पत्ति स्वीडिस बैंकमे राखल अछि आ प्राप्त ब्याजसँ नोबेल फाउन्डेसनद्वारा प्रत्येक वर्ष शान्ति, साहित्य, भौतिक, रसायन, चिकित्सा विज्ञान आ अर्थशास्त्रमे सर्वोत्कृष्ट योगदान देनिहार व्यक्तित्वके पुरस्कृत कएल जाइत अछि । नोबेल फाउन्डेसनक स्थापना २९ जुन १९०० मे भेल अछि आर १९०१ सँ नोबेल पुरस्कार प्रदान कएल जाइत अछि । अर्थशास्त्रक क्षेत्रमे नोबेल पुरस्कारक शुरुवात सन् १९६८ सँ कएल गेल । पहिल नोबेल शान्ति पुरस्कार सन् १९०१ मे रेडक्रसका संस्थापक ज्यां हेनरी ड्युना आर फ्रेञ्च पीस सोसाइटीक संस्थापक अध्यक्ष फ्रेडरिक पैसीक संयुक्त रूपमे प्रदान कएल गेल छल ।

नोबेल पुरस्कार
A golden medallion with an embossed image of Alfred Nobel facing left in profile. To the left of the man is the text "ALFR•" then "NOBEL", and on the right, the text (smaller) "NAT•" then "MDCCCXXXIII" above, followed by (smaller) "OB•" then "MDCCCXCVI" below.
पुरस्कृत (कारण)उत्कृष्ट योगदान कारलाक बाद भौतिक, रसायन, साहित्य, शान्ति, क्रिया विज्ञान तथा चिकित्साअर्थशास्त्र
प्रदानकर्तास्वीडिश एकेडमी
नोबेल समितिक शाही स्वेडिस एकेडमी
नोबेल समितिक कारोलिन्स्का संस्थान
नर्वेजियन नोबेल समिति
देशस्वीडेन
नर्वे (शान्ति पुरस्कार मात्र)
प्रथम पुरस्कृत१९०१
१९६९ (अर्थशास्त्रमे)
वेबसाइटनोबेल पुरस्कार समिति
अल्फ्रेड नोबेल

शान्तिदिसक पुरस्कार ओस्लो, नर्वेसँ आ अन्य पुरस्कारसभ स्टोकहोम, स्वीडेनसँ प्रदान कएल जाइत अछि । [१]

इतिहास सम्पादन करी

नोबेल पुरस्कार विजेतासभ सम्पादन करी

सन्दर्भ सामाग्रीसभ सम्पादन करी

  1. "नोबेल पुरस्कार"। अन्तिम पहुँच November 2013 {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help)

बाह्य जडीसभ सम्पादन करी

एहो सभ देखी सम्पादन करी