धरणीधर कोइराला

धरणीधर कोईराला(वि.सं. १९४९ - वि.सं. २०३६) नेपाली भाषासेवी तथा शिक्षाविद् धरणीधर एक कुशल कवि सेहो अछि ।

धरणीधर कोइराला
धरणीधर कोइराला
जन्म	१९४९ साल माघ २४ पूर्व २ नम्बर दुम्जा
मृत्यु	२०३६ साल काठमाडौं
पेशा	भाषा साहित्य
भाषा	नेपाली, संस्कृत
राष्ट्रियता	नेपाली
नागरिकता	नेपाली
शिक्षा	महाविद्यावारिधि त्रिविवि
उल्लेखनीय कामसभ	नैवेद्य
उल्लेखनीय पुरस्कार	त्रिभुवन प्रज्ञा पुरस्कार

जीवनी

धरणीधरक जन्म तात्कालिन पूर्व २ नम्बर, दुम्जामे वि.सं. १९४९ साल माघ २४ गते भेल अछि । माता पूण्यमातादेवी तथा पिता आवन्तिनाथ कोईरालाका पुत्र धरणीधरक बाल्यकाल हजुरबुबा पूर्णानन्दक काखमे बितल । बनारससँ आई ए क अध्ययन पुरा कैर कवि धरणीधर नेपालमे जागिर नमिलपछा अपन समकालिन मित्र पारसमाणि प्रधानक सहयोगमे वि.सं.१९७६ मे दार्जिलिङक एक सरकारी विद्यालयमे नेपाली शिक्षकक रूपमे प्रवेश करलक । शिक्षकक रुपमे रहेल समय कलकत्ता विश्वविद्यालयसँ स्नातक तथा ढाका विश्वविद्यालयसँ बि टि परिक्षा उत्तिर्ण करल धरणीधर संस्कृत भाषाक प्रकाण्ड विद्वान छल । पछ ओहि विद्यालयमे प्रधानाध्यापकक कार्यभार पावल धरणीधर सन् १९४९मे सेवानिब्रित्त भेल । तहिना स्वतन्त्र भारतक पहिल विधानसभा निर्वाचनमे काङ्ग्रेसक तर्फसँ प्रत्यासी बनल धरणीधर पराजित भेला वाद सन् १९४९ डिसेम्बर सँ दार्जिलिङ जिला सामाजिक शिक्षा अधिकारी भऽ सन् १९५४ डिसेम्बर धरि कार्यरत रहल । तहिना वि.सं. २०१२ सालमे नेपाल फर्किएल धरणीधर फर्पिङक त्रिभुवन आवासीय माध्यमिक विद्यालयमे प्रधानाध्यापकक रुपमे कार्यरत रहल । अपन सम्पूर्ण जीवन नै नेपाली भाषा तथा शिक्षाक सेवामे समर्पित कैर धरणीधरक वि.सं. २०३६ सालमे पशुपति क्षेत्रमे निधन भेल ।

कृतिसभ

धरणीधरद्वारा लिखित नैवेद्य नामक प्रसिद्ध कविताकृति बाहेक स्पन्दन, नेपाली मन्जरी, लोकक राज जहिना कविताकृतिसभ सेहो प्रकाशित अछि। धरणीधर विभिन्न लेख रचना , जीवन तथा वक्तव्यसभ नेपाली वाङमयके देने अछि। शैक्षिक तथा सामाजिक चेतना, उच्च सस्कार, देशभक्ति एवम् मानविय धारणा जगावल खालक प्रेरणा धरणीधरक कृतिसभमे मिलैत अछि ।

पुरस्कार तथा सम्मान

वि.सं. २०२२ सालमे धरणीधरके नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानसे त्रिभुवन प्रज्ञा पुरस्कार सँ सम्मानित करला साथ आजिवन प्राज्ञक रुपमे सम्मान देलक । वि.सं. २०३१ सालमे नेपाली साहित्य सम्मेलन रथ शोभायात्रा गराई सम्मान देलक । वि.सं. २०३१ सालमे त्रिभुवन विश्वविद्यालय साहित्य महाविद्यावारिधिसँ सम्मानित केने अछि ।

बाह्य जडीसभ

• मदन पुरस्कार गुठी
• नेपाली वाङमयका साधक आ साधना, डा तुलसी भट्टराई